Gall gynhyrchu ynni drwy b诺er d诺r ar raddfa fach iawn arbed miliynau i鈥檙 diwydiant d诺r
Mae canfyddiadau ymchwil newydd gan Brifysgol 天天吃瓜a Trinity College, Dulyn wedi amlygu鈥檙 potensial am arbedion ariannol ychwanegol i鈥檙 diwydiant d诺r drwy gynhyrchu trydan gan ddefnyddio p诺er d诺r ar raddfa fach iawn (micro). Gallai arbedion ariannol o 拢1m y flwyddyn yng Nghymru yn unig, gyfrannu at gadw biliau鈥檔 isel.
Mae鈥檙 diwydiant d诺r yn defnyddio llawer o ynni er mwyn trin, pwmpio a dosbarthu d诺r a gwastraff o amgylch y wlad. Canlyniad i hyn yw bod llawer iawn o nwyon t欧 gwydr hefyd yn cael eu rhyddhau, yn ogystal 芒鈥檙 gost ychwanegol sydd ar filiau鈥檙 defnyddwyr wrth i brisiau trydan gynyddu.
Bu鈥檙 project 鈧�1 miliwn a ariannwyd drwy raglen Iwerddon Cymru (INTERREG4A) Cronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop (ERDF) yn archwilio鈥檙 arbedion ariannol i鈥檙 diwydiant d诺r ac i gwsmeriaid pe bai tyrbinau p诺er d诺r yn cael eu gosod o fewn y system d诺r. Edrychwyd hefyd ar effeithiolrwydd y system cyflenwi d诺r bresennol, y dechnoleg orau, beth fyddai cost cyflwyno system o鈥檙 fath a beth fyddai鈥檙 buddiannau amgylcheddol, yn ogystal 芒 pha gyrff sydd angen cydweithredu er mwyn i鈥檙 diwydiant d诺r gael y budd gorau o gyflwyno systemau cynhyrchu trydan-d诺r micro i鈥檞 systemau.
Roedd y canlyniadau鈥檔 gadarnhaol, gan ddangos bod potensial yng Nghymru, er enghraifft, i arbed 拢1 miliwn ychwanegol y flwyddyn drwy gynhyrchu oddeutu 10 miliwn cilowat o drydan gan ddefnyddio safleoedd trydan-d诺r bach. Mae hynny鈥榥 ddigon o drydan i bweru o leiaf 2,000 o gartrefi yng Nghymru, a hynny drwy harneisio鈥檙 d诺r sydd eisoes yn llifo o fewn y system. Canfuwyd y byddai cwmn茂au d诺r yn Iwerddon yn gwneud arbedion tebyg. Byddai hyn nid yn unig yn arbed d诺r ond hefyd yn atal tua 10,000 tunnell o nwyon t欧 gwydr rhag cael eu rhyddhau i鈥檙 atmosffer drwy gynhyrchu trydan.
Ond roedd y partneriaid hefyd yn gwerthfawrogi鈥檙 anawsterau a godai wrth geisio ennill yr arbedion hyn yn yr hinsawdd bresennol. Ni all y dechnoleg trydan-d诺r sydd ar gael ar hyn o bryd gynnig y dechnoleg gryno cost isel sydd ei hangen i wireddu鈥檙 potensial.
Croesawodd Mike Pedley, Pennaeth Ynni D诺r Cymru, ganfyddiadau鈥檙 project gan ddweud:
鈥淵n D诺r Cymru rydym eisoes yn gwneud llawer o ddefnydd o ynni d诺r, ond mae鈥檙 project yma wedi bod yn fodd i amlygu lle y gallwn wneud mwy, pe bai鈥檙 dechnoleg yn datblygu. Mae offer fel falfiau sy鈥檔 lleihau pwysedd yn gyffredin yn rhwydweithiau pob cwmni d诺r, ond does yr un ar hyn o bryd sy鈥檔 cynnig ateb ymarferol ar gyfer y mwyafrif o safleoedd.鈥�
Yn awr mae partneriaid y project yn gobeithio mynd 芒鈥檙 canfyddiadau cychwynnol ymhellach trwy ddatblygu ac arddangos technoleg tyrbinau cost isel. Maent ar hyn o bryd yn chwilio am gyllid rhanbarthol ac Ewropeaidd a fyddai鈥檔 sicrhau bod Cymru ac Iwerddon yn arwain y byd mewn darparu gwasanaethau d诺r ynni-effeithlon i ddefnyddwyr. Gyda chymorth D诺r Cymru gellir gwireddu hyn yn y blynyddoedd i ddod.
鈥淢ae鈥檙 project Hydro-BPT wedi ein helpu ni i ddeall pethau鈥檔 well a dweud y lleiaf鈥�, meddai Dr Prysor Williams, arweinydd a chyd-ymchwilydd y project yn Prifysgol Bangor. Ychwanegodd: 鈥� Rydym yn gobeithio parhau i weithio efo Trinity College, Dulyn, y diwydiant d诺r ac eraill sydd 芒 diddordeb ar draws yr Undeb Ewropeaidd ar brojectau eraill a fydd yn adeiladu ar y gwaith hwn. Does dim dwywaith nad yw鈥檙 diwydiant d诺r yn dangos ymwybyddiaeth o effeithlonrwydd ynni, a gall y t卯m Hydro-BPT eu cynorthwyo i sicrhau dyfodol mwy cynaliadwy鈥�.
Dyddiad cyhoeddi: 20 Awst 2015